021saowalak : ทฤษฎีการเรียนรู้กลุ่มมนุษยนิยม (Humanism)

ทฤษฎีการเรียนรู้กลุ่มมนุษยนิยม

(Humanism)

ชัยวัฒน์  สุทธิรัตน์ (2553 : 29-31) ได้กล่าวถึงทฤษฎีนี้ไว้ว่า แนวคิดของกลุ่มมนุษยนิยม (Humanism) เห็นว่ามนุษย์เกิดมาพร้อมกับความดีที่ติดตัวมาแต่กำเนิด (good - active) มนุษย์เป็นผู้มีอิสระ สามารถที่จะนำตนเองและพึ่งตนเองได้ เป็นผู้ที่มีความคิดสร้างสรรค์ที่จะทำประโยชน์ให้สังคม มีอิสรเสรีภาพที่จะเลือกทำสิ่งต่างๆ ที่จะไม่ทำให้ผู้ใดเดือดร้อน ซึ่งรวมทั้งตนเองด้วย และมนุษย์เป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบและเป็นผู้สร้างสังคม (พรรณี ช. เจนจิต, 2538: 438)

1.ทฤษฎีการเรียนรู้

1.1 แนวคิดของ Maslow

                               Maslow เสนอแนวคิดใหม่ ที่เรียกว่า “Third force psychology” ซึ่งมีความเชื่อพื้นฐานว่า “ถ้าให้อิสระแก่เด็ก เด็กจะเลือกสิ่งที่ดีสำหรับตนเอง พ่อ แม่ และผู้สอนได้รับการกระตุ้นให้มีความไว้วางใจในตัวเด็ก และควรเปิดโอกาสและช่วยให้เด็กเจริญเติบโตต่อไป มิใช่ใช้วิธีควบคุมและจัดการชีวิต

ของเด็กทั้งหมด หรือว่าเข้าไปยุ่งเกี่ยวและพยายามปรับพฤติกรรมให้เป็นไปตามที่ผู้ใหญ่ต้องการ”

                        1.2 แนวคิดของ Rogers

                              Rogers เป็นผู้เสนอทฤษฎีการให้คำปรึกษาแบบ “client – centered” ซึ่งเน้นความสำคัญของผู้มีปัญหามากกว่าตัวผู้ให้คำปรึกษา ซึ่งเขามีแนวคิดว่า ผู้มารับคำปรึกษาจะเป็นผู้ควบคุมพฤติกรรมของตนเอง โดยเขาใช้เทคนิคการให้คำปรึกษา ที่สร้างบรรยากาศที่อบอุ่น การให้การยอมรับ และการมีทัศนคติที่ดีต่อผู้มารับคำปรึกษา ซึ่งต่อมาได้นำมาประยุกต์ใช้กับการเรียนการสอน ซึ่งเขาเสนอว่าการจัดการเรียนการสอน ควรมีลักษณะของ “ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง” ซึ่งผู้สอนจะต้องเป็นผู้ที่มีความเชื่อ มีศรัทธาในความเป็นคนของผู้เรียน การที่เชื่อและไว้วางใจในความสามารถของบุคคลนั้น พัฒนาศักยภาพของตนเอง ดังนั้นจึงควรเปิดโอกาสให้เด็กได้เลือกวิธีการที่จะเรียนเอง นอกจากนี้ผู้สอนต้องมีลักษณะจริงใจ เป็นคนตรง ไม่เสแสร้งในการสร้างสัมพันธภาพ ผู้สอนต้องพยายามสื่อให้เด็กได้รับทราบถึงความรู้สึกนึกคิดที่ดี ที่ผู้สอนมีต่อตัว

เด็กให้ได้ นอกจากนั้นผู้สอนจะต้องให้เกียรตินักเรียนทั้งในแง่ของความรู้สึก และความคิดเห็น

                        1.3 แนวคิดของ Combs

                                Combs ใช้ความคิดเห็นทางด้านความรู้ความเข้าใจ (cognitive view) เป็นจุดเริ่มต้นในการทำงาน โดยเขากล่าวว่า “พฤติกรรมส่วนใหญ่ของบุคคล เป็นผลมาจากการรับรู้สิ่งแวดล้อมในช่วงนั้น และเวลานั้น ซึ่งการแสดงพฤติกรรมบางอย่างของบุคคล เป็นผลเนื่องมาจากการรับรู้สิ่งแวดล้อมในช่วงนั้น เวลานั้น” และเขาเห็นว่างานของผู้สอนนั้นไม่ใช่เป็นเพียงการตั้งข้อกำหนด การปั้นเด็ก การขู่บังคับ การเยินยอ หรือการช่วยเหลือเด็ก แต่งานของผู้สอนควรเป็นไปในลักษณะผู้อำนวยความสะดวกให้กับเด็ก

กระตุ้น ให้กำลังใจ ให้ความช่วยเหลือ เป็นผู้ร่วมคิด และเป็นเพื่อนกับเด็ก

            2. การประยุกต์ใช้แนวคิดในการจัดการเรียนรู้

                        2.1 ผู้สอนควรเปิดโอกาสและกระตุ้นให้ผู้เรียนตัดสินใจเลือกสิ่งต่างๆ ที่จะเรียนด้วยตัวเองเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เลือกหัวข้อที่จะศึกษาค้นคว้า ตามความสนใจ

                        2.2 ผู้สอนควรสร้างบรรยากาศที่มีลักษณะอบอุ่น เป็นมิตร ให้การยอมรับและพยายามอย่างดีที่สุดที่จะสื่อความรู้สึกของผู้สอนที่เชื่อว่า ผู้เรียนทุกคนสามารถเรียนได้ และผู้สอนปรารถนาที่จะให้ทุกคนได้เรียน โดยมีการกระตุ้นให้ผู้เรียนตั้งใจทำงานอย่างดีที่สุด พยายามหลีกเลี่ยงการแข่งขัน หรือการขู่บังคับ เมื่อผู้เรียนทำงานดี ให้แสดงให้เห็นว่าผู้สอนมีความพอใจ กับผลงานนั้นๆ

                        2.3 ผู้สอนควรทำตัวเป็นผู้อำนวยความสะดวก และคอยกระตุ้นให้กำลังใจผู้เรียน ตลอดจนเป็นผู้คอยช่วยเหลือเท่าที่จะทำได้

                        2.4 ผู้สอนพยายามทำอย่างดีที่สุด ที่จะช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาความรู้สึกนึกคิด เกี่ยวกับตนเองในทางบวก และผู้สอนควรหัดให้เป็นคนไวต่อความรู้สึกของผู้เรียน

                        2.5 ผู้สอนควรจัดเวลาให้ผู้เรียนมีโอกาสทำความเข้าใจถึงอารมณ์ ความรู้สึกของอีกฝ่ายหนึ่ง

                        2.6 ผู้สอนควรฝึกให้ผู้เรียนทำความกระจ่าง เกี่ยวกับค่านิยมของตนเองโดยวิธีต่างๆ

                        2.7 ผู้สอนควรจัดการเรียนการสอนที่คำนึงถึงด้านจิตใจ (Affective domain) ควบคู่ไปกับด้านความรู้ความเข้าใจ (Cognitive domain) ซึ่งเป็นเป้าหมายสำคัญของกลุ่มมนุษยนิยม เช่น ในการสอนวิทยาศาสตร์ นอกจากจะให้ความรู้แก่ผู้เรียนแล้ว ผู้สอนยังต้องปลูกฝังคุณลักษณะด้านการเป็นคนใจกว้าง และยอมรับฟังความคิดเห็นผู้อื่นอีกด้วย

                        2.8 ผู้สอนที่ดีควรเคารพต่อเอกัตภาพของผู้เรียน โดยผู้เรียนแต่ละคนต้องได้รับการส่งเสริมให้รู้สึกว่ามีเสรีภาพในการพัฒนาตนเอง ใช้ความรู้และรวบรวม สะสมความรู้ด้วยความสนุกสนาน กระตือรือร้นอย่างจริงใจ และเรียนอย่างเป็นสุข (เสริมศรี ไชยศร, 2539)

              Dr. Surin (2553) ได้กล่าวถึงทฤษฎีนี้ไว้ว่า นักคิดคนสำคัญในกลุ่มมนุษยนิยม ให้ความสำคัญของการเป็นมนุษย์ และมองมนุษย์ว่ามีคุณค่า มีความดีงาม มีความสามารถ มีความต้องการ และมีแรงจูงใจภายในที่จะพัฒนาศักยภาพของตน หากบุคคลได้รับอิสรภาพและเสรีภาพ มนุษย์จะพยายามพัฒนาตนเอง

ไปสู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ นักจิตวิทยาคนสำคัญในกลุ่มนี้คือ แฟร์(Faire) อิลลิช(illich) และนีล(Neil)

1. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของแฟร์ (Faire)

1.1 ทฤษฎีการเรียนรู้

                    แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้เปาโล แฟร์(Faire) เชื่อในทฤษฎีของผู้ถูกกดขี่ (Pedagogy of the oppressed) เขากล่าวว่า ผู้เรียนต้องถูกปลดปล่อยจาการขดขี่ของครูที่สอนแบบเก่า ผู้เรียนมีศักยภาพและมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ที่จะกระทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง

1.2 หลักการจัดการศึกษา / การสอน

                  ระบบการจัดการศึกษา ควรเป็นระบบที่ให้อิสรภาพและเสรีภาพในการเรียนรู้แก่ผู้เรียน

2. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของอลิส (Illich)

2.1 ทฤษฎีการเรียนรู้

       อิวาน อิลลิช (Ivan Illich) ได้เสนอแนวคิดเกี่ยวกับการล้มเลิกระบบโรงเรียน (deschooling) ไว้ว่า สังคมแห่งการเรียนรู้เป็นสังคมที่ต้องล้มเลิกระบบโรงเรียน การศึกษาควรเป็น

การศึกษาตลอดชีวิตแบบเป็นตามธรรมชาติ โดยให้โอกาสในการศึกษาเล่าเรียนแก่บุคคลอย่างเต็มที่

2.2 หลักการจัดการศึกษา / การสอน

      การจัดการศึกษาไม่จำเป็นต้องจัดทำในลักษณะระบบของโรงเรียนควรจัดในลักษณะที่

เป็นการศึกษาต่อเนื่องไปตลอดชีวิตตามธรรมชาติ

3.  แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนีล (Neil)

3.1 ทฤษฎีการเรียนรู้

       นีล (Neil) กล่าวว่า มนุษย์เป็นผู้มีศักดิ์ศรี มีความดีโดยธรรมชาติหากมนุษย์อยู่ในสภาพแวดล้อมที่อบอุ่น บริบูรณ์ไปด้วยความรัก มีอิสรภาพและเสรีภาพมนุษย์จะพัฒนาไปในทางที่ดีต่อตนเองและสังคม

3.2 หลักการจัดการศึกษา / การสอน

        การให้เสรีภาพอย่างสมบูรณ์แก่ผู้เรียนในการเรียน เรียนเมื่อพร้อมที่จะเรียน จะช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาไปตามธรรมชาติ

สยุมพร (2555) ได้กล่าวถึงทฤษฎีนี้ไว้ว่า นักคิดในกลุ่มมนุษยนิยม(Humanism)  นักคิดกลุ่มมนุษย์นิยมให้ความสำคัญของความเป็นมนุษย์และมองมนุษย์ว่ามีคุณค่า  มีความดีงาม  มีความสามารถ  มีความต้องการ  และมีแรงจูงใจภายในที่จะพัฒนาศักยภาพของตน  หากบุคคลมีอิสรภาพและเสรีภาพ  มนุษย์จะพยายามพัฒนาตนเองไปสู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์  ทฤษฏีและแนวคิดที่สำคัญ คือ แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของโนลส์  เชื่อว่าผู้เรียนจะเรียนรู้ได้มากหากมีส่วนร่วมในการเรียนรู้  มีอิสระที่จะเรียนและได้รับการส่งเสริมในการพัฒนาด้วยตนเอง    หลักการจัดการเรียนการสอนตามแนวคิดนี้เน้นการให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียน  เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เลือกสิ่งที่เรียนและวิธีเรียนด้วยตนเอง  ลงมือกระทำและยอมรับผลของการตัดสินใจหรือการกระทำของตนเอง

สรุป

จากการศึกษาค้นคว้า และรวบรวมข้อมูล สรุปได้ว่า นักคิดในกลุ่มทฤษฎีการเรียนรู้กลุ่มมนุษย์นิยมให้ความสำคัญของความเป็นมนุษย์และมีแรงจูงใจภายในที่จะพัฒนาศักยภาพของตน  หากบุคคลมีอิสรภาพและเสรีภาพ  มนุษย์จะพยายามพัฒนาตนเองไปสู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์  ทฤษฏีและแนวคิดที่สำคัญๆ ในกลุ่มนี้มี  7  ทฤษฏี คือ

1. ทฤษฎีการเรียนรู้ของมาสโลว์ เน้นการเข้าถึงความต้องการพื้นฐานของผู้เรียน  และตอบสนองความต้องการพื้นฐานนั้นอย่างพอเพียง  ให้อิสรภาพและเสรีภาพแก่ผู้เรียนในการเรียนรู้  มีการจัดบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้ซึ่งช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดประสบการณ์ในการรู้จักตนเองตามสภาพความเป็นจริง

2. ทฤษฎีการเรียนรู้ของรอเจอร์  เน้นการเรียนรู้กระบวนการเป็นสำคัญ ครูควรสอนแบบชี้แนะโดยให้ผู้เรียนเป็นผู้นำทางในการเรียนรู้ของตนและคอยช่วยเหลือผู้เรียนให้เรียนอย่างสะดวกจนบรรลุผล

3. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของโคมส์ เน้นถึงความรู้สึกของผู้เรียนเป็นหลัก การสร้างเจตคติที่ดีต่อการเรียนรู้เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ดี

4.แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของโนลส์ การให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียน  เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เลือกสิ่งที่เรียนและวิธีเรียนด้วย

5. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของแฟร์ เน้นการให้อิสรภาพและเสรีภาพในการเรียนรู้แก่ผู้เรียน

6. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของอิลลิช ให้โอกาสในการศึกษาเล่าเรียนแก่บุคคลอย่างเต็มที่ จัดการศึกษาต่อเนื่องไปตลอดชีวิตไปตามธรรมชาติ

7. แนวคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้ของนีล  การให้เสรีภาพอย่างสมบูรณ์แก่ผู้เรียนในการเรียน จัดให้เรียนเมื่อพร้อมจะเรียนจะช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาไปตามธรรมชาติ

ที่มา

ชัยวัฒน์  สุทธิรัตน์. (2553). 80 นวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ (29 - 31).กรุงเทพฯ: แดเน็กซ์ อินเตอร์คอร์ปอเรชั่น จำกัด.

Dr. surin. (2553). http://surinx.blogspot.com. [Online] เข้าถึงเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2561.

สยุมพร. (2555). https://www.gotoknow.org/posts/341272. [Online] เข้าถึงเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2561.